దొరకని పుస్తకంలో విజయవాడ – (రెండో భాగం)

(విజయవాడ వీధుల కధలు – రచన: లంక వెంకట రమణ)

“బోధిసత్వ మైత్రేయుడు  బెజవాడ దగ్గర ఒక కొండపై జ్ఞానోదయం కోసం తపస్సుచేసి, అక్కడే శరీరం వదలివేసాడని రాబర్ట్ సువెల్, రాయల్ ఏషియాటిక్ సొసైటీ (లండన్) 1884 పత్రికలో రాశాడు.

బుద్ధుడు నిర్యాణం చెందిన తర్వాత మంజుశ్రీ గా జన్మించాడని, మైసోలియా (నేటి మచిలీపట్నం) నగరానికి త్రిపిటకాలు సంపాదించడం కోసం వెళ్లి తిరిగివస్తూ, దారిలో కొండ మీద గొప్ప తేజస్సు చూసాడని మంజుశ్రీ మూలకల్పంలో వుంది. శిష్యులు కనుగొనలేని ఆ రహస్యాన్ని చేధించేందుకు మంజుశ్రీ యోగమార్గంలో ఆ కొండ మీద వెలుగు వచ్చిన ప్రదేశానికి వెడతాడు.

ఆ క్రమంలో ఇంద్రకీలం మీద కొలువున్న కనకదుర్గాదేవి అంతరాలయం చేరతాడు. అక్కడ ఆ మహాపురుషుడికి తారాదేవి సాక్షాత్కరిస్తుంది. ఆ తల్లిని చూడగానే ధ్యానం మొదలుపెడతాడు. కానీ, మనసు నిలవదు. మన్మధ ప్రకోపం మొదలవుతుంది. ధ్యాన యోగులకు ఇటువంటి అవక్షేపం సహజమే! మహాయోగి అయిన మంజుశ్రీ మన్మధ లీలను చూసి మార దమన మంత్రాన్ని చదువుతాడు. మన్మధుడు కనబడగానే ‘ఈ కొండ మీద ధ్యానం చేసుకునే యోగుల మనస్సులను వికారం చేయకుండా ఈ కొండలోనే బందీవై పోవాల’ని శపిస్తాడు. నిజానికి ఇది హిందూ పురాణాలలోని ఇంద్రనీలుని కధను పోలివుంది. ఆ సంగతి ఎలా వున్నా మంజుశ్రీ తన ధ్యానాన్ని ముగించుకుని పోతాడు. ఈ వృత్తాంతం మంజుశ్రీ మూలకల్పంలోని మార దమన సూత్రాలలో వుంది. ఆచార్య నాగార్జునుడు కూడా బెజవాడ వచ్చి ఈ కొండ మీద తారాదేవిని దర్శించాడని లంకావతార సూత్రాలకు వ్యాఖ్యానం చేసిన మహాయాన ఆచార్యులు తమ కారికల్లో పేర్కొన్నారు.

ఏతావాతా తేలేదేమిటంటే, 1300 సంవత్సరాలకు పూర్వం బెజవాడలో బౌద్దుల ప్రాబల్యం బాగా వుండేది. దుర్గామాత తారాదేవిగా పూజలు అందుకునేది.

ఏ పండితుడు ఏమన్నా, బెజవాడ నగరాన్ని హువాన్ చాంగ్ సందర్శించి అద్భుతమైన భావావేశం పొందాడు. ‘తారా తారా తత్తారా తారం తారం తత్తారం తారం’ అంటే ఏమిటో మంత్రోపదేశం పొందిన వారికి తెలుస్తుంది. ఎవరి నుంచి ఎప్పుడు ఆయన ఆ ఉపదేశం పొందాడో తెలియదు కాని, బెజవాడ మాత్రం హువాన్  చాంగ్  ని మరిచిపోయింది.

ఈ సందర్భంలోనే నేటి కృష్ణా జిల్లా జగ్గయ్యపేటలో లభించిన నాగార్జునాచార్యుని శాసనం గురించి, ఘంటసాల శాసనం గురించీ చెప్పుకోవాలి. ఈ రెండింటి లోను భదంత నాగార్జునుడి ప్రస్తావన వుంది. ‘స్వస్తి భదంత నాగార్జునా చార్యస్య’ అంటూ ప్రారంభం అయ్యే ఈ శాసనం ద్వారా ఆయన బౌద్ధ మతాచార్యుడని స్పష్టమౌతున్నది.”

(ఇంకా వుంది)